De CH-47 chinook is een zware transport helikopter ontwikkeld door het
Amerikaanse bedrijf Boeing voor de Amerikaanse Landmacht (US Army). De
Chinook is ontworpen voor transport van troepen, artillerie, munitie,
brandstof, water, voeding en uitrusting voor op het gevechtsveld. De
special forces variant die ook kan landen op het water voor het in- en
uitladen van speciale eenheden wordt aangeduid met MH-47 in verschillende
versies. Boeing heeft experimenten gedaan met een gunship variant, de
ACH-47A Chinook. Deze was uitgerust met machinegeweren, kanonnen en een
granaatwerper. Er zijn slechts 4 van deze heli's geproduceerd.
De eerste CH-47A Chinook werd in 1962 aan de US Army geleverd. Tijdens
de Vietnam oorlog zijn 750 Amerikaanse Chinooks ingezet (98 hiervan zijn
gecrasht).
Omschrijving De (standaard) Chinook kan zowel manschappen (53 volledig uitgeruste
infanteristen) als materieel vervoeren en er kunnen onder de heli luchtmobiele
voertuigen, mortieren of vracht worden gehangen. Door de toepassing van
2 grote rotors kan de chinook aan 3 ophangpunten onder de helikopter iets
vervoeren (dit in tegenstelling tot andere helikopters die maar 1 ophangpunt
hebben). De Chinook is bij zeer veel landen in gebruik. De bemanning bestaat
uit een piloot, co-piloot, loadmaster en eventueel een boordschutter.
Techniek
Motor
De CH-47 Chinook is uitgerust met 2 Honeywell T55 turboshaft motoren.
De T55-L-714A die Nederland gebruikt heeft een lengte van 47. inch, een
diameter van 24.25 inch, een gewicht van 830 lb en een maximaal vermogen
van 4867 pk (MSL).
7.000
meter bij 2 motoren op maximum vermogen
2.400 meter bij 2 motoren inclusief maximum gewicht
3.300 meter operationele hoogte
Maximum
vliegafstand
3824
km
Inhoud
brandstof tank (Max. trip fuel)
3822
liter
Bijtankcapaciteit
(ATAR)
Nee
Nee
Transport
Passagiers
33 volgepakte
infanteristen of 12.343 kg vracht (of combinatie daarvan)
33 infanteristen
Vracht
capaciteit
Externe
vracht capaciteit
Onder
de heli kan d.m.v. 3 haken vracht worden meegenomen. Max. 10.000kg
Interne
dimensies
Lengte
Breedte
Hoogte
Equipment
Bewapening
geen
geen
Maximum
wapengewicht
n.v.t.
n.v.t.
Radar
geen
geen
Sensoren
Avionica
Type
flight controls
Landingsgestel
niet
intrekbaar, 2 nose gears en 2 rear gears
Optionele
equipment
Gebruik
Maximum
G bestendigheid
Uitvoeringen
CH-47D
CH-47F
Geproduceerd
Bemanning
3;
2 piloten, 1 loadmaster
Kosten
30.5
miljoen dollar (FY 2012)
32.1 miljoen dollar (FY 2014)
Levensduur
20
jaar
Eerste
vlucht
1961
(CH-47A)
1979 (CH-47D)
2001
Operationeel
sinds
1984
(CH-47D)
2007
Vervanger
van de
Vervangen
door
CH-47F
Vergelijkbare
helikopter
Gebruikers
(voorheen en tegenwoordig)
Amerikaanse
Landmacht, Nederland, Spanje, Singapore, Italië, Groot-Brittannië,
Iran
Amerikaanse
Landmacht, Nederland
Voornaamste
gebruikers
Amerikaanse
Landmacht
Amerikaanse
Landmacht
Amfibisch
gebruik
nee
nee
Status
In operationeel
gebruik, in productie
In operationeel
gebruik, in productie
Chinook
versies
CH-47D Chinook
Van de CH-47D versie chinook worden op dit moment ruim 600 helikopters
gebruikt door de US Army en andere landen (waaronder Nederland).
CH-47F
Chinook
De CH-47F Chinook is de 6e versie voor de Amerikaanse landmacht. In 2001
vloog de eerste CH-47F en op 15 mei 2002 werd het eerste F model geleverd
aan de Amerikaanse landmacht. Vrijwel alle D modellen van de landmacht
zullen worden geüpdate naar de F versie. Deze update bevat een trilling
vermindering, verbeterd frame, verbeterde avionica met een geïntegreerd
digitaal missie management systeem en een digitale map, en installatie
van de Honeywell T55-GA-14A-714 motoren die ieder 3.529kW leveren.
De Amerikaanse Landmacht heeft 191 CH-47F helikopters besteld. De Nederlandse
Luchtmacht - als eerste export land - heeft er 6 besteld waarvan 2 in
2012 zijn overgedragen aan de Koninklijke Luchtmacht.
HH-47
CSAR-X
De HH-47 Combat Search and Rescue (CSAR-X) van Boeing is een in ontwikkeling
zijnde chinook versie voor de Amerikaanse Luchtmacht (USAF) en is uitgekozen
door de USAF als de meest geschikte van 3 helikopters die meededen aan
de competitie op een mogelijk contract van de USAF. De USAF heeft behoefte
aan vliegtuigen/helikopters die beter in staat zijn om gevangen genomen
of ingesloten troepen uit vijandelijk gebied te redden.
Deze CH-47 versie is gemaakt op basis van een nieuw airframe en is uitgerust
met geavanceerde beschermingssystemen identiek aan de de MH-47G van de
US Army special forces. De helikopter is uitgerust met Honeywell T55-GA-714A
turboshaft motoren.
De chinook benaming wordt al jarenlang door de Amerikaanse Landmacht gebruikt
en in de USA ligt het nogal gevoelig als andere krijgsmachtonderdelen
benamingen overnemen. Vandaar dat hier gekozen is voor HH-47 CSAR-X.
Project verloop Op 9 november 2006 is de HH-47 CSAR-X van Boeing uitgekozen door
de USAF als beste helikopter. De USAF heeft een order geplaatst ter waarde
van meer dan 10 miljard dollar voor de levering van 141 helikopters en
4 test helikopters waarbij de initial operational capability in 2010 begint.
De overige kandidaten tekenden protest aan tegen het Amerikaanse besluit
omdat ze vonden dat er onvoldoende was beoordeeld. Onder meer omdat de
chinook een grotere downwash veroorzaakt dan zijn competitie concurrenten.
De winnaar van competitie die opnieuw is geopend zou bekend worden gemaakt
voor het einde van de Bush regering. Hierbij blijft de HH-47 CSAR helikopter
als favoriet. Een definitieve keuze is echter nog steeds niet gemaakt
(Mei 2009).
MH-47E
Chinook
De MH-47E chinook was de eerste chinook versie speciaal ontworpen voor
het US Army Special Operations Command.
MH-47G
Chinook
De MH-47G Chinook is de nieuwste chinook versie voor de Amerikaanse Special
Forces.
Gebruikers
De CH-47 Chinook wordt gebruikt door onder andere:
0. Totaal
11.
Marokko
1. Verenigde
Staten
12.
Nederland
2. Australië
13.
Oman
3. Canada
14.
Saudi-Arabië
4. Egypte
15.
Singapore
5. Griekenland
16.
Spanje
6. Groot-Brittannië
17.
Taiwan
7. Iran
18.
Thailand
8. Italië
19.
Turkije
9. Japan
20.
VAE
10.
Libië
21.
Zuid-Korea
0.
Totaal
Gebruiker
Aangeschaft
Verenigde
Staten
+/ 450
all versies
Australie
8x CH-47D
7x CH-47F
Canada
15x
CH-47F
Egype
6x CH-47D
Griekenland
10x
CH-47C
7x CH-47D
Groot-Brittannië
14x
CH-47 Mk6
Iran
15x
CH-47
Italië
40x
CH-47C
16x CH-47F
Japan
58x
CH-47J/JA
Libië
Xx CH-47C
Marokko
3x CH-47D
Nederland
13x
CH-47D
6x CH-47F
Oman
Saudi-Arabië
Xx CH-47F
Singapore
6x CH-47SD
Spanje
19x
CH-47C
Taiwan
Thailand
6x CH-47D
Turkije
14x
CH-47F
VAE
12x
CH-47D
16 CH-47F
Zuid-Korea
18x
CH-47D
6x CH-47
1.
Verenigde Staten
De H-47 Chinook is ontworpen in opdracht van de Amerikaanse Landmacht
die vandaag de dag de beschikking over 425 CH-47 helikopters in verschillende
uitvoeringen en daarmee de grootste vloot van Chinook helikopters hebben.
De CH-47 Chinook is in dienst bij de US Army sinds 1962.
De Chinook werd geleverd in de CH-47A (354 heli's), CH-47B en CH-47C versie
maar zijn later allemaal gemoderniseerd tot CH-47D configuratie.
F versie
In juni 2012 waren 100 Chinooks geüpdate naar de F-configuratie.
300 van de huidige 425 helikopters zullen worden omgebouwd tot CH-47F
en MH-47G configuratie. In 2005 is een contract gesloten voor de bouw
van 17 nieuwe CH-47F helikopter voor de United States Army. Uiteindelijk
zijn er 48 CH-47F serie-toestellen geleverd.
In Augustus 2008 gaf de US Army Boeing de opdracht voor de levering van
191 CH-47F's ter waarde van 4.3 miljard dollar met een optie op 24 toestellen
meer.
De F versie is uitgerust met een Rockwell Collins Common Avionics Architecture
System (CAAS) cockpit en een door BAE-ontworpen Digital Advanced Flight
Control System (DAFCS).
Missies
Voor Operation Enduring Freedom is een detachement MH-47D Chinook
gestationeerd op het Afghaanse vliegveld Bagram als onderdeel van het
Combined Joint Special Operations Task Force (samen met AC-130 aanvalsvliegtuigen).
Vietnam oorlog
Tijdens de Vietnam oorlog zijn meer dan 1 miljoen missies met de chinook
gevlogen. De chinook bracht gestrande vliegtuigen terug. Tussen 1966 en
1973 zijn meer dan 10.000 toestellen opgepikt die samen een restwaarde
hadden van meer dan 5 miljard gulden. Tijdens de Vietnam oorlog zijn 98
chinooks neergestort. Crash - Op 6 April 2005 is een Amerikaanse CH-47 Chinook gecrashed
in Afghanistan. 18 Amerikanen kwamen daarbij om het leven waarvan: 15
Amerikaanse militairen en 3 burgers die werkten voor het leger.
- Op 28 juni 2005 is in Afghanistan een Amerikaanse MH-47E Chinook neergehaald
door de taliban. Hierbij zijn de piloten inclusief de inzittenden (16
Special Forces) om het leven gekomen. De MH-47E Chinook behoorde tot het
Amerikaanse Special Forces eenheden.
- Op 25 september 2005 is in Zuid-Afghanistan een Amerikaanse CH-47 Chinook
neergestort, daarbij zijn 5 inzittenden om het leven gekomen.
- Op 18 september 2008 is een US Army CH-47 Chinook neergestort in Irak
met als gevolg 7 doden.
Foto's
CH-47
CH-47
CH-47F
CH-47F
(Le bourget, Parijs, 2011)
CH-47F
CH-47D
(Space & Rocket center, Huntsville, AL, USA, 2017)
2.
Australië
Australië beschikt over Chinook helikopters
en zijn onderdeel van de Australische Landmacht.
3. Canada
2014
Op 30 Juni 2014 werd de Laatste CH-47F geleverd. De Chinooks worden
lokaal aangeduid als CH-147F.
2013
Canda heeft 15 CH-47F Chinooks besteld. De 5e hiervan is in Oktober 2013
geleverd.
Canada had eerder al Chinooks maar heeft die verkocht aan onder andere
Nederland.
12.
Nederland De Nederlandse Luchtmacht beschikt over 11x CH-47D en 6x CH-47F(NL)
Chinooks die gestationeerd zijn bij 298 squadron op vliegbasis Gilze-Rijen
en 302 squadron op Fort Hood, Texas, VS.
In oktober 2008 werden de chinooks van Vliegbasis Soesterberg verplaatst
naar Vliegbasis Gilze-Rijen. Tevens zijn de helikopters niet langer onderdeel
van de Tactische Helikopter Groep maar onderdeel van het DHC. Alle helikopters
in dienst bij het NLe defensie vallen onder het DHC.
De Chinook helikopter was in het begin hoofdzakelijk aangeschaft ter ondersteuning
van de luchtmobiele brigade maar in de loop der jaren hebben de chinooks
er heel wat neventaken bij gekregen. Zo worden bij vrijwel elke uitzending
chinooks meegestuurd voor luchttransport. Rond ongeveer 2005 zijn alle
NL Chinooks voorzien van extra bepantsering in de cabine en de cockpit.
De (D-chinooks) serie D 661 t/m D 667 zijn overgekocht van de Luchtmacht
van Canada en zijn na de revisie teruggebracht (airframe) tot 0 (nul)
vlieguren en gemodificeerd tot CH-47D. De serie D 101 t/m D 106 komen
rechtstreeks bij Boeing vandaan is zijn dus nieuw. Van die nieuwe chinooks
zijn de D-104 en D-105 in 2005 neergestort in Afghanistan.
Cockpit
De Nederlandse Chinooks hebben een uniek ontworpen cockpit.
Deze is ontworpen door het Amerikaanse bedrijf Honeywell. De cockpit lay-out
van de chinooks bij de Luchtmacht van Singapore heeft veel overeenkomsten
met de Nederlandse cockpit.
Nieuwe Chinooks voor de Klu
Na het neerstorten van 2 Chinook helikopters (D-104 en D-105) en een behoefte
aan meer luchttransport is besloten om 6 nieuwe chinooks te kopen (totaal
van 11+6 = 17). Het Nederlandse defensie wilt op een totaal van 20 komen
maar hiervoor is nog niet voldoende geld beschikbaar. Probleem is dat
het type chinook waar de luchtmacht op dit moment mee vliegt niet langer
wordt gemaakt. Hierdoor waren er studies lopende naar een aanschaf voor
de nieuwe CH-47F versie met dezelfde cockpit zoals
die nu wordt gebruikt.
Op 31 januari 2006 meldde Boeing dat een contract is gesloten met het
Nederlandse Defensie Materieel Organisatie voor de aanschaf van 6 CH-47F
Chinooks voor de Nederlandse Luchtmacht plus modificatie pakketten om
de 11 bestaande Klu chinooks te updaten naar dezelfde standaard als de
nieuwe chinooks. De modificatie voor de 11 bestaande helikopters is inmiddels
ingetrokken door de klu.
Met de aanschaf van de 6 CH-47F helikopters is een bedrag van 389.5 miljoen
euro gemoeid. De levering zal geschieden tuseen juli 2009 en januari 2010.
De Chinooks zullen worden uitgerust met een Avionics Control and Management
System (ACMS) Block 6 cockpit van Honywell.
Halverwege 2008 berichtte Northrop Grumman dat NL 8 raketafweersystemen
heeft gekocht voor de 6 nieuwe Chinooks. Dit systeem bestaat uit 4 rondom
de helikopter geplaatste sensoren die hittezoekende (IR) raketten kunnen
detecteren.
In 2011 maakte de eerste CH-47F zijn eerste officiële vlucht. Het
betreft de CH-47F met CLSK serienummer D-890. NL Missies met de Chinook
- Nederlandse chinooks zijn onder ander uitgezonden naar Kosovo en Irak.
- Op 25 februari 2005 stemde het kabinet in met de uitzending van 165
Nederlandse special forces en 4 CH-47D Chinooks naar Zuid-Afghanistan.
- Ten behoeve van de missie naar Uruzgan zijn er 3 CH-47D chinooks uitgezonden
naar Afghanistan ter ondersteuning van de NL grondtroepen in Uruzgan.
De Chinooks zijn in 2008 vervangen door Cougar helikopters. In 2010 vervingen
de Chinooks weer de cougars.
Crash
- Op 27 juli 2005 is een NL Chinook neergestort in de Afghaanse plaats
Spin Buldak op de grens van Afghanistan en Pakistan. De helikopter vloog
samen met een 2e Chinook. Ze waren bezig om troepen in te laden na meldingen
van vijandelijke activiteiten. Er zijn geen slachtoffers gevallen.
De helikopter is niet neergehaald door vijandelijk vuur maar is door de
harde landing in brand gevlogen. Het neerstorten was het gevolg van zogenaamde
"brown-out conditions". Brown-out conditions is wanneer de rotor
stof en rotzooi doet opwaaien en zodoende het zicht van de piloten belemmert.
Een landing kan hierdoor gevaarlijk worden. (Bron: DoD) - Op 31 oktober 2005 is een tweede CH-47D Chinook (D-104) van
de Nederlandse Luchtmacht neergestort, 25 mijl ten Noord-Westen van Bagram.
De chinook was onderweg van Mazar-e-Sharif naar de luchtmacht bases Bagram.
Van de 17 inzittenden zijn er 3 naar een Amerikaans ziekenhuis op Bagram
gebracht, de andere naar het Nederlandse detachement op Kabul International
Air Port (KAIA).
De chinook was dermate beschadigd dat hij niet kon worden hersteld. Daarom
hebben ze alle nog bruibare delen verwijderd en het resterende van de
Chinook D-104 op 13 november met explosieve tot ontploffing gebracht.
De CH-47D Chinook van de Klu die op 31-10-05
een harde landing maakte
Foto's
Klu Chinooks
6.
Groot-Brittannië
De Britse Luchtmacht (Royal Air Force ofwel RAF) beschikt over de 40 (HC2
en 6 HC2A) CH-47 Chinook Mk2 helikopters met nog eens 8 HC3's Chinooks
in het vooruitzicht. De RAF heeft na de Amerikaanse Landmacht de grootste
vloot van Chinook helikopters. De Britse chinooks kunnen bewapend worden
met twee M-134 6-loops minigeweren en een M-60 machine geweer. De RAF
vliegt met een standaard bemanning van 4: 2 piloten - of een piloot en
een navigator - en 2 loadmasters.
Extra chinooks
In Juli 2009 berichtte Boeing IDS dat de eerste van 8 additionele Britse
Chinook Mk3 helikopter een succesvolle testvlucht heeft gemaakt. De Britse
Luchtmacht zal de 8 Mk3 standaard helikopters naar verwachting tussen
eind 2009 en 2010 in ontvangst nemen.
Missies
De RAF heeft de Chinook onder andere gebruikt tijdens
Operaties als: het Falklands conflict, Noord-Ierland, de 1e Golf Oorlog,
vredesmissies op de Balkan, evacuatie uit Sierra Leone en Operaties in
Afghanistan en Iraq (Operation Telic).
Zowel het vliegend personeel als de grondondersteunende eenheden kunnen
opereren in brede zin, onder andere op Britse vliegdekschepen.
8.
Italië
De Italiaanse landmacht beschikt sinds 1973 over een 40-tal CH-47C Chinook
helikopters. In Mei 2009 bestelde Italië 16 ICH-47F Chinooks met
een optie op nog eens 4. Deze helikopters zullen onder licentie worden
gemaakt door Agusta-Westland. De chinook F helikopter zullen worden geleverd
tussen 2013 en 2017 en zullen gebruikt gaan worden door het Italiaanse
Army Aviation 1st regiment.
9. Japan
Japan beschikt over CH-47J/JA Helikopters welke
onderdeel zijn van Japanse Luchtmacht.
CH-47J
CH-47J
16. Spanje
De Spaanse Landmacht beschikt sinds 1972 over 19
CH-47C helikopters die lokaal worden aangeduid als Chinook HT-17. De Chinooks
zijn geüpdate naar de CH-47D standaard waarvan er nog 17 in dienst
zijn.
In Januari 2019 werd bekend dat alle 17 CH-47D's worden geupgrade naar
de CH-47F standaard.